Zoete Wraak
Het begin: Curaçao, 1962
De waarheid volgens Kortchnoi. Het is 1962. Het kandidatentoernooi op Curaçao gaat van start. De deelnemers zijn de Sovjets Tal, Petrosjan, Geller, Keres en Kortchnoi, de Amerikanen Fischer en Benkö en de Tsjechoslowaak Filip. Het is Kortchnoi’s eerste kandidatentoernooi en hij is gebrand op een goede prestatie. Hij wíl wereldkampioen worden! Maar moedertje Rusland heeft andere plannen. Ik stel me ergens in Moskou een mooi, groot, tsaristisch gebouw voor. In een van de vele, hoge zalen zitten drie mannen achter een tafel. De vrienden Petrosjan en Geller die met Keres heftig in discussie zijn. Plots komt er ergens door een deurtje een partijgenoot (KGB) naar binnen en deze vraagt: kameraden, hoe staat het ervoor? Waarop Petrosjan zegt: we hebben beslist, we zijn eruit! Wat is er beslist? Waar zijn ze uit? Petrosjan, Keres en Geller hebben besloten om al hun onderlinge partijen te remiseren. In een toernooi waar iedereen vier keer tegen elkaar moet, scheelt dat kracht. Het toernooi is inderdaad slopend. Tal trekt zich tussentijds terug, omdat hij de loodzware speelomstandigheden niet aankan. Hij heeft een broze gezondheid en krijgt nierontsteking. En zo gebeurt het dat de 12 partijen van het triumviraat gemiddeld binnen 17 zetten remise worden gegeven! Pure competitievervalsing. Kortchnoi komt later met deze beschuldigingen naar buiten. Dit kon niet door de beugel. En als hij dan nog wordt bijgevallen door Fischer is het hek van de Dam. Kortchnoi wordt persona non grata. Hij vlucht naar het westen. Eerst naar Nederland, maar Nederland schijt in de broek als ze hoort dat hij uit de Sovjet-Unie komt. Daarna naar Zwitserland, waar hij met open armen wordt ontvangen. Later schrijft hij in zijn boek Ein Leben für das Schach: "Auf Curaçao hat Petrosjan, wie nun wohl bekannt ist, jeden nach seiner Pfeife tanzen lassen. Er und sein Freund Geller hatten ausgemacht, alle Partien untereinander remis zu spielen. Auch Keres überredeten sie dazu, ihrer Koalition beizutreten." Duits is toch zo mooi, hè! Petrosjan wint met 17½ uit 27, gevolgd door Keres en Geller met 17 uit 27.Wraak
Intussen heeft hij al wraak op hen genomen. Met zijn 71 jaar speelt hij nog altijd in de top van het schaak en zo won hij 40 jaar na dato het reünietoernooi op Curaçao met 7 uit 9. Een half punt meer dan bijvoorbeeld Timman.Het vervolg: Curaçao, 2002
Saillant detail 1: in de achtste ronde speelt Kortchnoi in Curaçao met de witte stukken tegen Macieja, een Pool. En net die Macieja heeft een aantal weken hiervoor van hem op de olympiade gewonnen! En wat gebeurt er? Precies dezelfde variant als op de olympiade verschijnt op het bord! Na 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2 c5 5. dxc5 O-O 6. a3 Lxc5 7. Pf3 b6 8. Lg5 Lb7 bereiken we de volgende stelling (zie diagram 1).
Diagram 1 Op de olympiade zette Kortchnoi voort met 9. e4 h6 10. Lh4 Le7 11. Td1 Ph5 12. Lg3 Nieuw, zover ik kon nagaan. 12... a6 13. Le2 Pxg3 14. hxg3 Pc6 15. e5 Dit is het idee achter e2-e4, wit legt de zwaktes d6 en d7 vast. Helaas is hij gedurende die operatie zijn loperpaar kwijt geraakt. 15... Dc7 16. Pd5 exd5 17. cxd5 Tfe8 18. Th5 Lf8 19. dxc6 Dxc6 20. Db3 b5 21. Kf1 Tad8 22. Th4 De6 23. Dc2 zie diagram 2.
Diagram 2 23... d6! En hiermee lost zwart zijn probleem op. Dit is trouwens beter dan 23... Lxf3 24. Lxf3 Dxe5, omdat door de ongelijke lopers de remisemarge is vergroot. Nu houdt zwart zijn loperpaar. 24. exd6 Td6 25. Txd6 Dxd6 26. Kg1 Dc5 27. Dd2 Db6 28. Lf1 Ld6 29. Dd4 Lc5 30. Dd2 Td8 31. Dc2 Le7 32. Tf4 Lf6 33. a4 bxa4 34. Dxa4 Dxb2 35. Tb4 Lc6 36. Da5 Dc3 37. Db6 Td1 38. Db8 Kh7 39. Tb1 Dc2 40. Txd1 Dxd1 41. Df4 Da1 42. g4 Lb5 43. Pd2 Lxf1 44. Pxf1 g6 45. g3 a5 46. Kg2 a4 47. Pe3 Kg7 48. Dd6 Le5 49. Dd5 Dd4 50. Da5 Ld6 51. g5 De4 52. Kh2 Dh4 53. Kg2 Dxg5 54. Dxa4 Lxg3 55. fxg3 Dxe3 56. Dc4 h5 57. Dc2 Dd4 58. De2 h4 59. g4 Df4 60. Kh1 Kh6 0-1 Kortchnoi verloor van Macieja en mede hierdoor won Polen met 3-1 van Zwitserland. Een zure appel! Op Curaçao had Kortchnoi dus nog een (zuur) appeltje te schillen (gespeeld vanuit diagram 1). 9. e3 Zo blijft de diagonaal b1-h7 open. 9... h6 10. Lh4 Le7 11. Le2 a6 12. O-O d6 13. Tfd1 Dc7 14. Lg3 Ph5 Nieuw. Normaal is 14... Pbd7. 15. Pg5! Dit was de bedoeling van 9. e3. Wit houdt zijn loper. 15... hxg5 15... Lxg5 16. Lxd6. 16. Lxh5 Pd7 17. Dd2 Pe5 18. Lxe5 dxe5 19. Dd7 Tac8 20. Lf3 Lxf3 21. gxf3 Tfe8 22. Pa4 Db8 23. Tac1 Tc7 24. Dd3 Tec8 25. Tc3 Db7 26. De4 Dxe4 27. fxe4 Een niet alledaags gezicht met al die pionnen op de e-lijn. 27... b5 28. Pb6 Tb8 29. Td7 Txd7 30. Pxd7 Td8 31. cxb5 Praktisch gezien in wederzijdse tijdnood de beste kans 31... Txd7 32. bxa6 Td8 33. b4 Ta8 34. b5 Ld8 35. Tc6 Tb8 36. Td6 Lc7 37. Td7 La5 38. a4 Ta8 39. Td6 Kh7 40. b6 Zie diagram 3.
Diagram 3 40... Txa6? Op de beruchte 40e zet maakt zwart de beslissende fout. Na 40... Lxb6 41. Txb6 heeft de extra pion niet veel betekenis. 41. b7 Txd6 42. b8D Td1 43. Kg2 Ta1 44. Da7! Wit slaat niet op e4 met remisekansen voor zwart, maar gaat achter f7 aan. Deze pion is het fundament van de zwarte stelling. 44... Txa4 45. Dxf7 Txe4 46. Dh5 Kg8 47. Df3 Ta4 48. Dc6 Ta3 49. Dxe6 Kh7 50. Df5 Kh6 51. Dxe5 Lb4 52. h4 Ta5 53. hxg5 Kh5 54. De8 1-0